-
1 вредить
несовер. зиан хæссын, зиан кæнын, знаггад кæнын, хъыгдарын, тых кæнынвино мне вредит – сæн мын тых кæны (хъыг мæ дары, зиан мын хæссы)
-
2 ძლევა
1) дӕттынაქ არაფერს იძლევიან – ам ницы дӕттынц2) тых кӕнынმტერს სძლია – зынагыл фӕтых исქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > ძლევა
-
3 წაძლევა
фӕтых кӕнын (уын)◊ ძილმა წასძლია – хуыссӕг ыл фӕтых исქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > წაძლევა
-
4 одолевать
несовер. тых кæнын, уæлахиз кæнын -
5 осиливать
-
6 перебарывать
см. перебороть -
7 пересиливать
см. пересилить -
8 превозмогать
несовер. тых кæнын -
9 დაპყრობა
тыхӕй хи схицау кӕнын, тыхӕй искӕй бӕстӕ байсын, адӕмы басӕттын ӕмӕ сӕ сцагъар кӕнынქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > დაპყრობა
-
10 დარბევა
тых бахӕссын, цард ныппырх кӕнын, фӕллой фӕхӕссын абыр ӕгдзинадӕйქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > დარბევა
-
11 ყური
хъус◊ ყურის მოკვრა – ахӕсгӕ исты фехъусын◊ ყურის მოყრუება – хи скъуырма кӕнын◊ ყურებსა ყრის – ахӕсгӕ хъустӕ ӕркалы (мӕт кӕны)◊ ყურების ჩამოყრა – ахӕсгӕ мӕт кӕнын◊ ყურებს იბერტყავს – ахӕсгӕ йӕ хъустӕ тилы (хъусы)◊ ყურებს იფხეკს – йӕ хъустӕ къахы◊ ყურთ აკლია – хъусӕй цух у (къуырма у)◊ ყურში ჩააწვეთა 1)йӕ хъусы йын ныттыгъта2) ахӕсгӕ исты хабар ын адзурдзӕн◊ ყურისგდება – хъусдарын◊ ყურად იღო – ахӕсгӕ сразы ис◊ ყურებზე ხახვი არ დამაჭრა – ахӕсгӕ нӕ мыл фӕтых уыдзынӕ; ницы мын ракӕндзынӕ◊ ყურების დაცქვეტა – хъустӕ фӕхъил кӕнын◊ ყურების წაღება – хъустӕ фӕхӕссын (къуырма йӕ кӕны)◊ ყურებს არ უჯერებდა – йӕ хъустыл не ууӕндыди◊ ყურები ბამბით დაიცო – йӕ хъусты бӕмбӕджытӕ бакодта◊ ყურით მოთრეული – а) хъустӕй ӕрбаласгӕ (тыхӕй ӕрбакӕнгӕ); б) ахӕсгӕ ӕрымысгӕ◊ ყურის თხოვება – ахӕсгӕ байхъусын◊ ყურის შებერტყვა – хъустыл схӕцын (фӕцырд кӕнын)ქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > ყური
-
12 изнурить
несовер. тых асæттын, туг байсысын кæнын, сфæлмæцын кæнын, бадомын, рафтын кæнын, удæй схъазынтяжелая работа изнурила его – уæззау куыст ын йæ тых асаста
-
13 принуждать
несовер. тыхæй, æвæндонæй кæнын кæнын исты; тыхæй фæлгъауын -
14 опустошить
совер. ныггæныстон кæнын, ныггæндон кæнын, ныддæрæн кæнын, хæлæттаг фæкæнынсаранча опустошила поля – мæтых хуымтæ ныггæныстон кодта
-
15 ლევა
Iнуазынდავლიე – банызтонდალეული – нуӕзтджынIIхъаджджын кӕнын, мӕллӕг кӕнын, цух кӕнын, сысын, фӕуд кӕнын◊ გული მელევა, გული მიწუხდება – мӕ зӕрдӕ уынгӕг кӕны◊ მთვარე ილევა – мӕй цух кӕны◊ ჭკუა ელევა – йӕ зонд цух кӕны (тынг йӕ зӕрдӕмӕ цӕуы)◊ ძალა ელევა – йӕ тых сысыахӕсгӕ ӕмпылын, руайын◊ დარდისაგან დაილია – ахӕсгӕ фырмӕтӕй нымпылд, нырруадქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > ლევა
-
16 обескровить
совер.1. тугхъуаг скæнын, тугдзыд фæкæнын2. перен. туг байсысын кæнын, тых байсын, хъару байсын -
17 обескровливать
несовер.1. тугхъуаг кæнын, тугдзыд кæнын2. перен. туг сысын кæнын, тых исын, хъару исын -
18 повредить
совер. разиан кæнын, базиан кæнын, базнаггад кæнын, фехалынсаранча повредила посевы – мæтых хуымтæн базиан кодта
повредить руку – къух бафхæрын
повредить замок – гуыдыр фехалын
-
19 браться
несовер.1. (хвататься) исын, хæцынбраться за руки – къухыл хæцын, къух исын
2. (брать на себя) химæ исын, (хи) бæрны кæнынне берусь судить – нæ исын мæхимæ тæрхон
не берись за это дело – ма бавнал ацы хъуыддагмæ
4. (появляться) цæуын, зыныноткуда берется столько силы? – кæцæй зыны уыйас тых?, кæцæй цæуы уыйас тых?
-
20 завоевать
совер. в разн. знач. тыхæй байсын, хæстæй байсын, хи бакæнынзавоевать страну – бæстæ тыхæй байсын
завоевать доверие – æууæнчы бацæуын
См. также в других словарях:
ТЫХ ÆМБЫРД КÆНЫН — см. ХЪАРУ ÆМБЫРД КÆНЫН Хи фидар кæнын. Набирать силу. Знаг æппæт йæ тыхтæ æмбырд кодта Мæскуыйы цур тохтæм. (Дзугаты Г. Карды комыл.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ТЫХ ЗДАХЫН — Хи фидар кæнын. Набрать силу. Сæ тых сæхимæ куы æрæздæхт, уæд самал кодтой хæцæнгæрзтæ дæр æмæ сæ хъус радардтой сæ райгуырæн Ирыстонмæ. (Хъазиты А. Тæрхон.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ТЫХ ХÆРЫН — Фыр куыстæй хи рафтын кæнын. Надорвать силы … Фразеологический словарь иронского диалекта
КЪУХТÆМ ÆМХАСÆНТÆ КÆНЫН — Ницæуыл æххæссын, хъуагдзинадыл, зындзинæдтыл нæ тых кæнын. Бирæ не сты (фос), фæлæ сæм зилын хъæуы. Æмæ цы бон ис Музианы дæр – йæ къухтæм æмхасæнтæ кæны. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) Мæ бинонтæ сæ къухтæм æмхасæнтæ кæнынц, уыдон та сæ… … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХУЫСКЪ ХЪУГÆН ÆХСЫР ÆРУАДЗЫН КÆНЫН — Фырдзырд кæнын, тыхæй хъуыддаг аразын кæнын, тыхæй домын, хи ныхасгæнаг уын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХЪУЫН НÆ ФÆТАСЫН КÆНЫН — Искæмæн æппындæр ницы ракæнын, искæуыл нæ фæтых уæвын. Æмхуызон, алырдыгæй куы нæ фæцæф кæнæм уыцы налæтты, уæд сын сæ хъуын дæр нæ фæтасын кæндзыстæм. (Джиоты Д. Æнæбасæтгæ тых.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
Лæппу кæнын — см. Лæппу кæнын – перевод Лæппу кæнын – ирон адæмы æппæты рагондæр æгъдæуттæй иу (лæппу кæнын хъуыддагыл æмбæлæм ирон Нарты эпосы дæр). Кæд тынг рагон æгъдау у, уæддæр дзы тынг стæм пайда кодтой. Лæппу кæнын æгъдауæй куыд аразгæ хæстæгдзинад… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ÆВЗАДЖЫ ЦЪУППЫЛ РАУАЙ-БАУАЙ КÆНЫН — тж. ÆВЗАДЖЫ БЫНТЫ РАУАЙ БАУАЙ КÆНЫН см. ДÆЛÆВЗАГ РАУАЙ БАУАЙ КÆНЫН Дзурæгæн зындгонд чи уыд, ахæм исты нал хъуыды кæнын æмæ йæ зæрдыл æрлæууын кæныныл архайын. Вертеться на языке. To be on the tip of one s tongue. Кæд уыдис, уый нал хъуыды кæнын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ГУЫБЫН ФÆТЫХ УЫН — тж. ГУЫБЫН ДЫЛ (СЫЛ) ФÆТЫХ УЫН Бирæ хæрын æмæ нозт кæныны тыххæй алцыдæр ферох кæнын. – О, æз æдзæсгом дæн, бынтон æдзæсгом, æндæра мыл мæ гуыбын нæ фæтых уыдаид. (Гуыцмæзты М. Рæмпæгхæрд удтæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
МАСТЫЛ ЦÆХХ КÆНЫН — тж. МАСТЫЛ ЦÆХХ ЗÆРЫН Мæстджыны ахастытæ карздæр кæнын; мидæвзарæнтæ, мидхъуырдухæнтæ, æнкъарæнтæ дывæр кæнын; мæстджыны мæсты кæнын. Подливать масла в огонь. – Уæлæ рынчын лæгæн йæ мастыл цæхх ныккодтой ноджы æмæ абон дæр йæ уат нæма систа.… … Фразеологический словарь иронского диалекта
ФÆНЫКÆЙ КЪУСБАР КÆНЫН — Ницы аразын, зивæг кæнын, бынатæй не змæлын. Иу ком, иу мыггаг куы хæцыдис æлдæрттимæ, уæд иннæ кæмттæ сæхицæн бадтысты æмæ фæныкæй къусбар кодтой. Афтæмæй уырысы æфсæддон хицæуттæ сæ тых мидæг кæмттæм дæр хæссын байдыдтой. (Тыбылты А. 282.)… … Фразеологический словарь иронского диалекта
